Ulica Bonifraterska zwana była pierwotnie ulicą Przesmyk, a swoją obecną nazwę uzyskała w roku 1903. Biegnie od Placu Wolnica, przez ulicę Bocheńską, do Trynitarskiej.

Nazwa ulicy wywodzi się od nazwy katolickiego zakonu szpitalnego Bonifratrów, założonego przez św. Jana Bożego Hiszpanii, w 1540 roku. Na stronie zakonu www.bonifratrzy.pl znalazłam historię szpitala Bonifratrów w Krakowie:

„Ufundowany w 1609 roku przez Waleriana Montelupiego i wspierany przez krakowskie mieszczaństwo pierwszy bonifraterski Szpital u zbiegu ulic św. Jana i św. Marka służył chorym i cierpiącym przez dwa stulecia. Należycie zorganizowany, zapewniał wysoki – jak na ówczesne czasy – poziom usług medycznych dzięki współpracy z wykwalifikowaną kadrą lekarską”. Niestety,  w okresie zaborów klasztor podupadł i zubożał  – zabrakło funduszy na remont budynków, zagrożonych całkowitą ruiną. W 1812 roku został wydany dekret, na mocy którego Bonifratrzy otrzymali na własność opuszczony klasztor wraz z ogrodem i kościół Trynitarzy pw. Świętej Trójcy przy obecnej ulicy Krakowskiej. Mimo wielu trudności, bracia Bonifratrzy odremontowali nową siedzibę i kontynuowali swoją działalność na Kazimierzu. Objęcie prezydentury miasta przez Józefa Dietla, lekarza i społecznika, poprawiło nieco sytuację Konwentu i Szpitala. Jak czytamy na stronie: „Pomyślny okres działalności rozpoczął się jednak dopiero wraz z wyborem na przeora Konwentu (1891 r.) br. Laetusa Bernatka – Morawianina z pochodzenia, farmaceuty z wykształcenia, a z usposobienia pragmatycznego marzyciela. Nowy przeor pomimo wielu przeciwności losu postanowił wybudować nowy szpital. Okazją do realizacji tego zamysłu stał się jubileusz 50-lecia panowania cesarza Franciszka Józefa. Zwołana w marcu 1897 roku, w Wiedniu kapituła prowincji austriacko-czeskiej zaakceptowała pomysł L. Bernatka dotyczący wybudowania nowego szpitala w Krakowie, przy ulicy Trynitarskiej. Autorem projektu szpitala był znany architekt, profesor Krakowskiej Wyższej Szkoły Techniczno-Przemysłowej, Teodor Talowski„. Dalej dowiadujemy się, że całkowity koszt budowy nowego szpitala wyniósł 450 tys. koron, z czego 369,6 tys. pochodziło ze składek społeczeństwa. W 1898 roku wbudowano kamień węgielny, a uroczyste otwarcie i poświęcenie Szpitala przez ks. kardynała Jana Puzynę odbyło się 7 października 1906 roku. 

Szpital był jednym z najnowocześniejszych szpitali Galicji. Posiadał oddziały: wewnętrzny z pododdziałem gruźliczym, chirurgiczny, skórno-weneryczny z ambulatoriami, ponadto ambulatoria dentystyczne i okulistyczne oraz aptekę. Był wyposażony w centralne ogrzewanie, elektryczne oświetlenie, wentylację, zimną i ciepłą wodę oraz specjalistyczną aparaturę medyczną. W 1907 roku, podczas X Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich szpital Zakonu Bonifratrów został nagrodzony złotym medalem „za wzorowe urządzenie”.

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku, jak czytamy dalej: „zaowocowało rozbudową budynku, uzupełnianiem wyposażenia o nowoczesną aparaturę medyczną, zatrudnianiem najlepszych lekarzy stosujących nowe metody leczenia”. Co ciekawe – nawet w czasie II wojny światowej Szpital pozostawał w rękach braci, którzy otoczyli opieką lekarzy zwalnianych z innych krakowskich klinik, przejętych przez Niemców. Bonifratrzy, zapewniali też schronienie i pomoc medyczną osobom poszukiwanym przez gestapo, współpracowali z ruchem oporu, ukrywali ludzi podziemia, nierzadko ryzykując własnym życiem. Dopiero komunizm przegnał Bonifratrów z ich siedziby; „1 stycznia 1949 roku decyzją nowych władz Szpital został upaństwowiony, a w październiku 1950 roku przeszedł całkowicie pod Zarząd Miasta Krakowa. Braciom zakazano wstępu na teren Szpitala, czego dobitnym wyrazem stało się zamurowanie przejścia łączącego go z Konwentem. Szpital otrzymał imię Edmunda Biernackiego, patologa i neurologa, filozofa medycyny”.
Dopiero 1 stycznia 1997 r. Szpital wrócił do Zakonu i stał się pierwszym niepaństwowym szpitalem w Polsce, pod wezwaniem św. Jana Grandego, reformatora hiszpańskiego szpitalnictwa, wyniesionego na ołtarze przez Jana Pawła II w 1996 roku.

Czytaj również: Ulica Augustiańska

Źródło: Teresa Stanisławska – Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia, Oficyna Wydawnicza BIK, Kraków 2000

Informacje o historii szpitala: www.bonifratrzy.pl

Fotografie pochodzą ze zbiorów NAC

Zdjęcie obrazu: Teodor Talowski, Szpital Bonifratrów akwarela 1898 Gmach Szpitala Zakonu Bonifratrów w Krakowie – północna część ul. Trynitarskiej była wtedy niezabudowana. Źródło: Wikipedia